Κέντρο διερχομένων

Στο εξώφυλλο του δίσκου ένας πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη. Θέμα του: «Ναύτης χορεύει ζεϊμπέκικο με δύο καπέλα κρεμασμένα»

Γιώργος Ιωάννου

Νίκος Μαμαγκάκης

Όλη μέρα μπρος μου
ο σταθμός των τρένων
Α Μ στην πύλη
Κέντρο διερχομένων…

«Η συνεργασία μας σ’ αυτό το δίσκο υπήρξε αυθόρμητη. Δουλέψαμε επί πολύ καιρό αλληλοεπηρεαζόμενοι και αλληλοεμπνεόμενοι. Προσπαθήσαμε, ώστε τα τραγούδια μας και από την άποψη του στίχου, να μην είναι μιμήσεις λαϊκότροπων τραγουδιών, αλλά όσο γίνεται εμπνευσμένες και αυστηρά επεξεργασμένες σπουδές πάνω στους γνωστούς ελληνικούς δρόμους και εκφράσεις. Αυτό δεν πάει να πει ότι αυτός ο τρόπος δουλειάς κάνει τα τραγούδια μας περισσότερο έντεχνα από τα άλλα, γιατί για μας όλα τα τραγούδια είναι έντεχνα».
Με τα παραπάνω λόγια αναφέρονται στο δισκογραφικό «Κέντρο διερχομένων» οι δύο δημιουργοί του: Ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης και ο γνωστός συγγραφέας εκ Θεσσαλονίκης Γιώργος Ιωάννου, που έκανε -στην εν λόγω έκδοση- την πρώτη και τελευταία του δισκογραφική εμφάνιση ως στιχουργός.
Σχετικά με τη δημιουργία του υλικού, ο Νίκος Μαμαγκάκης θυμάται*: «Πρότεινα στον Γιώργο Ιωάννου να γράψει για μένα. Δεν είχε γράψει ποτέ άλλοτε. Δουλέψαμε μαζί. Τετ α τετ… Δουλέψαμε πολύ. Του ’σβηνα και μου ’γραφε. Θυμάμαι ότι που άλλαζα τους στίχους κι αυτό δεν του άρεσε… Έγραψε πάρα πολλά, που δεν τα μελοποιήσαμε τελικά. Κάποια στιγμή μου έδωσε ευκολότερους στίχους… Σιγά σιγά τον οδήγησα πειραματιζόμενος κι εγώ. Στη θεματολογία του δίσκου υπήρξαν κάποια προβλήματα. Του είπα ότι μ’ ενδιαφέρει ο έρωτας γενικά. Ο Ιωάννου εννοούσε έναν άλλον έρωτα, εγώ εννοούσα κάτι πιο γενικό, τελικά υπήρξε αλληλοκατανόηση και από τις δύο πλευρές. Σε ό,τι αφορά τις μελωδίες, τα πράγματα ήταν πιο εύκολα, γιατί μ’ άφηνε να αλωνίζω. Υπάρχουν τραγούδια που τα έχω αλλάξει και αυτό ήταν λάθος μου…».
«Ήταν η πρώτη πρόταση που είχα», αναφέρει η Ελευθερία Αρβανιτάκη, η γυναικεία φωνή στο «Κέντρο διερχομένων». Και συνεχίζει: «Ήμουν ήδη, έναν χρόνο τότε, μέλος του γκρουπ (εννοεί την Οπισθοδρομική κομπανία) όταν μου τηλεφώνησε ο κ. Αλέκος Πατσιφάς και μου είπε ότι ο Νίκος Μαμαγκάκης ήθελε να συνεργαστούμε. Ο Μαμαγκάκης ήταν για μας ένας θρύλος. Πήγα και συνάντησα έναν μεγάλο Έλληνα συνθέτη, ο οποίος, ακριβώς επειδή είναι πολύ μεγάλος, είναι απλός, λιτός και πολύ ευγενής με μιαν άπειρη τραγουδίστρια, όπως ήμουν τότε εγώ… Δεν ξέρω αν είναι η αναγνώριση της προσπάθειας ενός ανθρώπου, που μπαίνει πρώτη φορά στο στούντιο για να πει ένα ολόκληρο τραγούδι σε πρώτη εκτέλεση μόνος του ή η πραγματικά μεγάλη βοήθεια του Νίκου Μαμαγκάκη… Όπως και να έχει χαίρομαι πολύ όταν, ακόμα και σήμερα, ο κόσμος μου ζητάει αυτά τα τραγούδια».

Είναι ένας απόλυτα ερωτικός δίσκος το «Κέντρο διερχομένων». Με τον τρόπο του, όμως. Εδώ, ο έρωτας κινείται μεταξύ πλατείας Ομονοίας, λαϊκών ξενοδοχείων, στρατοπέδων… κάνει στάση σε πιάτσες, σε λιμάνια και σε σταθμούς. Πρόκειται για έναν έρωτα εφήμερο, παράνομο, πληρωμένο… Έναν έρωτα… «διερχόμενο», τραυματικό και «τραυματισμένο», με ανοιχτούς λογαριασμούς και κρυμμένες ευαισθησίες.

Το «Κέντρο διερχομένων» κυκλοφόρησε από τη «Lyra» τον Οκτώβριο του 1982, με ερμηνευτές την Ελευθερία Αρβανιτάκη (σε πέντε τραγούδια, τα πιο γνωστά του έργου), το Δημήτρη Ψαριανό (του δόθηκαν τα «άμετρα» κομμάτια και, ίσως, τα λιγότερο γνωστά) και το Δημήτρη Κοντογιάννη (τραγούδησε τα περισσότερο λαϊκά τραγούδια).
Τα έντεκα τραγούδια του δίσκου: «Η Ομόνοια», «Κλειστά παράθυρα», «Ο Σαλονικιός», «Όχι μαζί», «Το νιώθω τώρα», «Το γράμμα», «Κέντρο διερχομένων», «Λαϊκά ξενοδοχεία», «Δεν ξέρω πια», «Μείνε κοντά μου», «Τατουάζ».

*(Περιοδικό «Δίφωνο», τεύχος 28, Ιανουάριος ’98).